Pandemide panik atak ve anksiyete. 2020 yılının en çok konuşulan konusu koronavirüs ve pandemi sürecidir. Koronavirüs ve karantina sürecinde belirsizliğin hakim olması, ne zaman biteceğinin bilinmemesi, henüz tam bir tedavisinin bulunmaması, kimden nasıl buluşacağının belirsizliği kişilerde yoğun panik ve kaygı bozukluğuna neden olmaktadır.
Anksiyete Bozukluğu Nedir?
Anksiyete bozukluğu, gerçek bir neden olmadan yaşadığımız endişe halidir. Türkçe karşılığı olarak kaygı kelimesini de kullanırız. Halk arasında ise anksiyete veya kaygı yerine daha çok; huzursuzluk, endişe, evham ve sıkıntı kelimeleri kullanılır.
“İçimde bir sıkıntı var hocam, hiç gitmiyor, her zaman kötü bir şey olacakmış gibi korkuyorum. Herkes bana evham yapıyorsun, abartıyorsun diyor ama elimde değil. Keşke bende onlar kadar rahat olsam.”
Yukarıda anksiyete bozukluğu tanısı almış danışanımın kendisini anlatırken kullandığı ifade anksiyete bozukluğunu tam olarak karşılıyor.
Aşırı endişeli, günlük yaşamı olumsuz etkileyen gerginlik, her zaman en kötüsünü bekleyen ve hayatın kontrol edememekten korkan özellikler gösterirler. Kaygı bozukluğun yaşam boyu görülme olasılığı yüksektir ve yaş ilerledikçe kaygı duyarlılığı artmaktadır.
Panik Atak Nedir?
Beklenmedik durumlarda ortaya çıkan, her an kötü bir şey olacakmış kaygısıyla kısa sürede en üst seviyeye ulaşan yoğun panik ataklarla seyreden bir kaygı bozukluğudur. Ataklar sırasında yoğun bir şekilde korku, kaygı ve sıkıntı yaşanır. Panik atak çok ani bir şekilde ortaya çıkar yaklaşık 10 dakika içerisinde en üst seviyeye ulaşır ve yaklaşık 20-30 dakika devam eder.
Panik Bozukluk ve Kaygı Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
Kaygı bozukluğu yaşayan kişiler genel olarak evhamlı bilinirler, kaygılarının aşırı olduğunu bilir bundan rahatsızlık duyar fakat kontrol edemezler. Uyku problemi yaşar, gece uykuya dalamamaktan bile endişe duyabilirler. Genel kaygılı hal, yorgun ve halsiz hissetmelerine neden olur. Aşırı sinirli, keyifsiz ve olumsuzluklara tahammül edemezler.
Bedensel belirtiler olarak nefes alamama, göğüste sıkışma hissi, kas ağrıları, bulantı ve sıcak basması gibi fiziksel şikayetleri de olabilir.
Panik atağın yaklaşık 13 tane belirtisi vardır, panik atak tanısı için aşağıda yazılı olan belirtilerden 4 tanesini yaşıyor olmanız gerekiyor.
Çarpıntı Göğüste Sıkışma
Terleme Yabancılaşma
Titreme Deride yanma, Karıncalanma
Boğulma Hissi Çıldırma Korkusu
Uyuşma Ateş Basması
Ölüm korkusu Baş Dönmesi
Mide Bulantısı
Pandemi Sürecinde Panik ve Anksiyete Bozukluğu Yaşayanlar İçin Öneriler
1. Her insan duygusal ve ruhsal olarak farklı dayanıklılık gücüne sahiptir, bazı insanlar daha kaygılı, daha hassas ve daha kırılgandır. Bu yapıdaki kişiler koronavirüs haberleri daha az takip etmelidir. Pandemi süreci ile ilgili sadece güvenilir kaynakları takip etmeli sosyal medyada yayılan yanlış bilgilere karşı dikkatli olmalıdır.
2. Evde kalınan ve günlük rutinlerin azaldığı bu dönemde yeni rutinler oluşturmalıdır. Sosyal ilişkilere online de olsa devam etmeli ve yeni ve sağlıklı keyifler edinilmelidir.
3. Panik ve kaygı bozukluğunda kontrol edilemeyen duygu ve düşünceleri kişiyi yorar. Düşünceleri kontrol etmeye çalışmak sıkça yapılan bir yanlıştır. Zihinde sürekli tekrarlayan “ya hastalanırsam” “ya aklımı kaybedersem” “ya aileme virüs bulaşırsa” gibi olumsuz düşüncelerle baş etmek için düşünmemeye çalışmak yapılan yanlış davranışlardandır. Düşüncenin sadece düşünce olduğunu bilmek önemlidir.
4. Panik atak anında yoğun çarpıntı, nefes alamama yaşandığında kalp krizi geçiriyor gibi hissedilir fakat unutulmamalı ki panik atak bir kalp rahatsızlığı değildir.
5. Panik atak ve kaygı anlarında “aklını kaybedecekmiş” gibi felaketleştirici düşünceler zihne gelir, kişi çıldırmaktan korkar. Oysa bu rahatsızlıklar aklını yitirme, çıldırma rahatsızlığı değildir. Aklını kaybetmekten korkma rahatsızlığıdır!! Ve iki durum birbirinden çok farklıdır!!
6. Panik atak ve kaygı anında bedende (yukarıda da belirtildiği üzere) yoğun belirtiler yaşanmaktadır. Bu belirtiler vücuda odaklandıkça artmaktadır. Bazen uzmanlar tarafından bu durumdan kaçmanız, dikkatinizi başka yere vermeniz önerilse de bu kaçma yöntemi problemi çözmemekte tam tersine problemin daha da büyümesine neden olmaktadır. Yani şöyle örneklendirebiliriz “panik atağı düşünmemeliyim, panik atak aklıma gelmemeli” demek panik atağın daha çok akla gelmesine neden olmaktadır.
7. Panik atak ve kaygı bozukluğu uzman desteği olmadan tek başına üstesinden gelmekte zorlanacağınız bir rahatsızlık olabilir. . Bu rahatsızlıkları pandemi sürecinde ilk defa yaşıyorsanız ya da daha önce yaşadınız ve pandemi sürecinde tetiklendiyse bir uzmandan destek almanız faydalı olacaktır.
Özellikle pandemi sürecinde yüz yüze görüşmek riskli olduğu için online psikoterapi uygulanmaktadır. Online terapi de danışanlara oldukça fayda sağlamaktadır.
8. Panik atak ve anksiyete bozukluğu terapisinde bilişsel davranışçı terapinin başarısı birçok araştırmayla desteklenmiştir. Bilişsel davranışçı terapi modeli bundan dolayı tüm dünyada en sık uygulanan terapi modelidir.
Yaygın anksiyete bozukluğu, panik bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk, sosyal fobi, gibi anksiyete bozukluklarında terapist yardımı ve planıyla aşama aşama çalışma yapılmalıdır. Terapist planı ve yardımı olmadan hastalıkla baş etmek için kullanılan kaçma, kaçınma davranışları, sürekli bedene odaklanma ve düşünmemeye çalışma taktikleri maalesef kaygının daha çok artmasına neden olabilmektedir.
Pandemide panik atak ve anksiyete yaşıyorsanız ve psikoterapi desteği ile problemlerinizden kurtulmak istiyorsanız internet üzerinden bana ulaşabilir ve ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.